Choć dziś nie ma po labiryncie śladu, to jego idea i symbolika wciąż intrygują... Czy możliwe jest, że kamienna ścieżka, po której kroczyli dawni wierni, wciąż ukryta jest pod stopami współczesnych mieszkańców miasta?

Odkrycia dokonał XIX-wieczny badacz Władysław Łuszczkiewicz, Według jego analiz, labirynt znajdował się w pobliżu  północnego wejścia do świątyni i mógł mieć formę ścieżki - duchowej wędrówki symbolizującej pielgrzymkę do Jerozolimy.

Włocławski labirynt był częścią większej tradycji. Podobne wzory znajdowano w gotyckich katedrach Europy – w Chartres, Amiens czy Reims. Ich cel pozostawał ten sam: przekształcić zwykłą posadzkę w symboliczny szlak, który każdy wierny musiał przejść sam.

Nie był to labirynt w dzisiejszym rozumieniu, gdzie ściany blokują drogę i zmuszają do błądzenia. Tu nie było ślepych zaułków – ścieżka była jedna, choć długa i skomplikowana. Miała skłonić do refleksji, zmusić do zwolnienia kroku, doświadczania każdego metra podróży.

Labirynt nie miał określonego początku ani końca, a jednak prowadził do celu. Każdy, kto wkroczył na jego ścieżkę, rozpoczynał podróż w głąb siebie. Nie była to droga przypadkowa – każda linia, każdy zakręt, każdy obrót miał swoje znaczenie.

Mówiło się, że ci, którzy gubili się w życiu, znajdowali tam odpowiedzi. Labirynt nie był przeszkodą, lecz próbą – uczył cierpliwości, systematyczności i pokory wobec tego, co nieznane, tego co Boskie...

Przechodzono go powoli, często na kolanach, jakby ból fizyczny miał oczyścić myśli, a rytmiczne ruchy pozwalały uporządkować wątpliwości. Tak jak pielgrzymi wędrowali do Jerozolimy, tak tutaj mogli odbyć swoją wewnętrzną podróż bez opuszczania terenu kościoła.

Labirynty w katedrach pełniły także funkcję pielgrzymki zastępczej – dla tych, którzy nie mogli udać się do Jerozolimy, przejście labiryntu było symbolicznym sposobem osiągnięcia duchowego celu. W niektórych tradycjach nazywano go "Drogą Krzyża", ponieważ symbolizował mękę Chrystusa. Ścieżka labiryntu prowadziła przez wahanie, zwątpienie i ostateczne odkupienie w centrum.

Co więcej, niektóre interpretacje wskazują, że labirynty miały także apotropaiczne znaczenie – ich kręte drogi miały uniemożliwić złym mocom dotarcie do centrum świątyni, a jednocześnie przypominać wiernym, że droga do zbawienia nigdy nie jest prosta.

Zniknięcie labiryntu

W epoce, gdy duchowość zaczęła ustępować miejsca praktycznym rozwiązaniom, labirynt uznano za zbędny. W XIX wieku, podczas prac renowacyjnych, został usunięty lub przykryty nową posadzką. Jego istnienie popadło w zapomnienie,

Co dokładnie stało się z kamieniami? Czy zostały zniszczone, czy może nadal tkwią gdzieś pod posadzką katedry, czekając na ponowne odkrycie?

Władysław Łuszczkiewicz sugerował, że labirynt mógł być większy, a jego dalsza część mogła się znajdować pod posadzką kościoła. Ślady ścieżki dochodziły do krawędzi płyty, co mogło wskazywać na kontynuację wzoru na sąsiednich kamieniach.